در اکثر فرآیندهای صنعتی و شبکههای لجستیک، حریق در محوطههای ذخیرهسازی نه به عنوان یک احتمال فرضی، بلکه به مثابه یک تهدید همیشگی و یکی از مخاطرات متداول در سیستمهای قفسهبندی طبقهبندی میشود. این رویداد در صورت عدم مهار در دقایق اولیه، قادر است دههها سرمایهگذاری، اعتبار سازمانی و روابط تجاری را در مدتی کوتاه به کلی نابود سازد. در این رهنمود تخصصی، پایگاه تخصصی قفسه آنلاین با اتکا به تجربیات عملیاتی و استانداردهای ایمنی ملی، یک چارچوب اجرایی برای مدیریت ریسک حریق در انبارها، ارتقای سطح حفاظت در برابر آتش و نیز طراحی پاسخ فوری و اصولی ارائه مینماید. هدف این است که کلیه مدیران و مسئولان انبارها بتوانند در سه فاز پیش از وقوع حادثه، حین مدیریت بحران و پس از مرحله مهار، تصمیمگیریهای بهینه و مؤثر را انجام دهند.
1: شناخت ریسکهای پنهان و نمایان در انبار
مبنای هر سیستم مدیریت ریسک اثربخش، شناسایی و تحلیل دقیق منابع خطر بالقوه است. در تأسیسات نگهداری کالاهای مصرفی، اقلامی نظیر پالتهای چوبی، بستهبندیهای کارتنی چندلایه و پوششهای پلیمری، بهعنوان مواد سوختنی با قابلیت اشتعالپذیری بالا عمل میکنند. در انبارهای مواد شیمیایی، پارامترهای تعیینکنندهای چون نقطه اشتعال، نرخ تبخیر و واکنشپذیری شیمیایی، عوامل کلیدی در ارزیابی خطر محسوب میشوند. همچنین در مراکز توزیع با سازههای بلندمرتبه، پدیدههایی مانند اثر دودکش در فضای بین قفسهها و جریانهای هوایی در زیر سقفهای مرتفع، موجب تسریع گسترش عمودی حریق میگردند.
به منظور طراحی یک راهبرد واقعبینانه برای پیشگیری از حریق در انبار، ضروری است سناریوهای محتمل تبدیل یک جرقه اولیه به یک بحران تمامعیار مورد بررسی قرار گیرد. این سناریوها طیف وسیعی از فعالیتها و شرایط را در بر میگیرند؛ از عملیات جوشکاری و تعمیرات غیردائم (کار گرم) و فرآیند شارژ باتری تجهیزات حمل درونانباری گرفته تا اضافهبار در شبکههای برق، انباشت ذرات قابل اشتعال و نیز ذخیرهسازی ناصحیح مایعات با قابلیت اشتعال بالا در چرخه عملیات انبار.
باتریهای لیتیومی، شارژرها و زنجیره گرمای فرار
تجهیزات الکترونیکی همراه، ابزارهای مبتنی بر فناوریهای بیسیم و کالاهای مجهز به پیلهای ذخیرهساز انرژی، ریسک نوظهوری را به محیطهای انباری تزریق میکنند: پدیده گرمایش گریز (Thermal Runaway) و انتشار گازهای آلاینده و سمی. به منظور ارتقای سطح ایمنی حریق در نواحی اختصاصیافته به فرآیند شارژ، میبایست پارامترهای دمای محیط و نرخ تهویه بهطور مستمر پایش و کنترل گردند، شارژرها مطابق با پروتکلهای فنی سازنده استقرار یابند و این مناطق از هرگونه مواد با قابلیت اشتعالپذیری بالا ایزوله شوند.
غفلت از رعایت این اصول میتواند به بروز حریق در انبار بینجامد؛ رویدادی که با ظهور دود سفید و شعلهور شدن موضعی آغاز شده و در بازهای کوتاه به احتراقی گسترده و سریع تبدیل میگردد. لذا در کنار راهبردهای پیشگیرانه از آتشسوزی، سیاست پذیرش کالا میبایست بهطور شفاف تعیین کند که پیلهای ذخیرهساز انرژی در چه مکانی و تحت چه شرایطی نگهداری میشوند، در چه مرحلهای به چرخه موجودی وارد میگردند و در صورت مشاهده آسیب فیزیکی چگونه قرنطینه خواهند شد. تدوین دستورالعملهای مکتوب و اعمال نظارت روزانه، این چرخه مدیریت ایمنی را تکمیل مینماید.
نکته اجرایی: در فرمهای ثبت ورود کالا، ستونی مجزا برای ثبت وضعیت سلامت باتری و یکپارچگی بستهبندی در نظر گرفته شود تا نمونههای متضرر از ضربه بلافاصله از چرخه خارج و در محفظههای فلزی مقاوم، ایزوله گردند.
گردوغبار قابلاشتعال؛ انفجار پنهان در میان قفسهها
در حوزههای صنعتی نظیر فرآوری مواد غذایی، چوببری، منسوجات و همچنین فلزات سبک، ذرات گرد و غبار معلق در هوا صرفاً به عنوان یک ماده سوختنی عمل نمیکنند؛ بلکه به عنوان یک پیشماده انفجارزا نیز محسوب میگردند. انباشت لایهای نازک از این ذرات بر روی تیرهای سقف و سطوح فوقانی، در صورت وجود یک منشاء احتراق، قادر به ایجاد یک موج فشار تخریبگر خواهد بود.
این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه سیستم مدیریت انبار یا WMS چیست؟ نقشهی راه عملی برای انبار.
برای یادگیری پیشرفته، به انبارگردانی چیست و چگونه انجام میشود؟ راهنمای قدم به قدم مراجعه کنید.
برای مقابله با خطر حریق در تأسیسات انبارداری این قبیل محیطها، راهبرد پیشگیرانه منحصر به پاکسازی دورهای نیست؛ بلکه بایستی سیستمهای مهندسی تهویه، حذف نواحی راکد جریان هوا، اتصال صحیح تجهیزات به زمین و نیز تدوین یک برنامه جامع «ارزیابی ریسک گردوغبار» به عنوان هسته مرکزی استراتژی ایمنی در برابر آتشسوزی انبار تعریف گردد. پیادهسازی دقیق این مجموعه اقدامات مهندسی و مدیریتی، پتانسیل وقوع انفجار و حریق را پیش از ظهور علائم بحرانی به میزان قابل توجهی کاهش میدهد.
2. استانداردهای پیشگیری از آتش سوزی در انبار
هیچ سامانهای بدون اتکا بر ضوابط و استانداردهای معتبر قادر به حفظ کارایی و بقا نخواهد بود. دستورالعملهای سازمان آتشنشانی شهرداریها به همراه الزامات مندرج در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، چهارچوب فنی جامعی را برای طراحی، استقرار و نگهداری سامانههای حفاظت در برابر حریق تعیین مینمایند؛ این دامنه از سامانههای اطفاء خودکار (اسپرینکلر) و شبکههای اعلام حریق تا طراحی مسیرهای تخلیه و سیستمهای مدیریت دود را دربرمیگیرد. تلفیق و تطبیق این چهارچوبهای نظارتی، در عمل زیرساخت پیشگیرانه مقابله با حریق در محیطهای انباری و همچنین مکانیزم پاسخ عملیاتی به رویدادهای آتشسوزی را شکل میدهد. همچنین شاخصهای عملکردی ایمنی حریق در انبارها میبایست به صورت دورهای پایش و ارزیابی شده و گزارشهای مرتبط تدوین گردد تا هرگونه انحراف از استانداردها بهموقع شناسایی و اصلاح شود.
آبپاش خودکار در انبارهای بلند: رعایت فاصلهها و موانع
در تأسیسات انباردهی با ارتفاع قابل توجه، طراحی سامانههای اطفاء حریق و استقرار صحیح اسپرینکلرهای خودکار، مرز میان مهار مؤثر حریق در دقایق ابتدایی و وقوع فروپاشی کامل را تعیین مینماید. در غالب پیکربندیهای ذخیرهسازی، استفاده از آبپاشهای با سرعت پاسخدهی بالا و دبی تخلیه حداکثری، بهمنظور مهار اولیه آتش ضروری تشخیص داده میشود؛ با این شرط که فاصلهای در حدود ۹۰ سانتیمتر بین سطح فوقانی محموله و هد اسپرینکلر حفظ گردد، موانع ثابت موجود در محدوده پاشش بهدقت مدیریت شده و کانالهای عبور جریان آب در امتداد طولی و عرضی قفسهبندیها کاملاً عاری از هرگونه انسداد باقی بماند.
تخطی از این اصول بنیادین، احتمال بروز آتشسوزی مهارناپذیر در انبار را بهطور تصاعدی افزایش داده و کلیه تلاشهای سرمایهگذاریشده در حوزه پیشگیری از حریق را خنثی میسازد. حاصل رعایت دقیق این الزامات، تبدیل ایمنی در برابر آتش از یک شعار نظری به یک رویه عملیاتی نهادینهشده و پایدار در محیط انبار است.
تشخیص و اعلام حریق: از کاشفهای خطی تا سامانههای نمونهبرداری هوا
در فضاهای با ارتفاع زیاد، دود ناشی از احتراق تمایل به تشکیل لایهای متراکم در ناحیه زیر سقف دارد که این پدیده میتواند زمان رسیدن آن به حسگرهای نقطایی متعارف را به تأخیر اندازد. در چنین شرایطی، استفاده از دتکتورهای بیمتایپ خطی و سامانههای آشکارساز دود با مکانیسم نمونهبرداری مستمر از هوا (آسپیریشن) که از حساسیت بسیار بالایی برخوردارند، امکان شناسایی دود در مراحل اولیه و حتی در غلظتهای بسیار پایین را فراهم مینماید. این تشخیص زودهنگام، موجب کاهش قابل توجه زمان تأخیر در اعلام هشدار شده و در نتیجه بازه زمانی حیاتی برای انجام عملیات مقابله (پنجره طلایی واکنش) را گسترش میدهد.
طراحی بهینه مناطق حفاظتی (زونبندی)، استقرار صحیح شستیهای اعلام دستی حریق در مجاورت مسیرهای خروج و همچنین یکپارچهسازی سامانه اعلام حریق با سامانههای کنترل دود و تهویه، اجزای یک پازل مهندسی هستند که چیدمان دقیق و کارشناسی آنها ضروری است. به عبارت فنی، دستیابی به سطح مطلوب ایمنی حریق در انبارها مستلزم همافزایی دو عامل کلیدی است: کشف و اعلام بهموقع حادثه از یک سو، و اجرای سریع و منسجم پاسخهای عملیاتی از پیش تعریفشده و تمرینشده از سوی دیگر.
برای مطالعه بیشتر، به همه چیز درباره طراحی انبار : 0 تا 100 راه اندازی انبار در 1404 سری سر بزنید.
طرح اقدام اضطراری و تخلیه؛ از کاغذ تا تمرین
هیچ محتوای آموزشی نمیتواند جایگزین تمرین عملی گردد. برنامه مدیریت شرایط اضطراری میبایست به وضوح مسیرهای تخلیه، شرح وظایف و سازوکارهای ارتباطی را تعریف نماید؛ اما آنچه ضامن حفظ جان میگردد، اجرای دورهای مانورهای تخلیه، استقرار گروههای راهبری و نصب نشانگرهای نورانی در معابر خروجی است.
در صورتی که پرسنل به طور دقیق از نقش و مسئولیت خود در حین وقوع حریق در انبار آگاه باشند، زمان عکسالعمل به حداقل رسیده و از شکلگیری تراکمهای خطرآفرین جلوگیری میشود. آموزش مبتنی بر نقش، زیرساخت ایمنی در مقابل آتشسوزی انبار را تشکیل داده و موجب کاهش خطاهای عامل انسانی میگردد.
3. طراحی انبارِ کمخطر؛ تفکیک، تهویه و مدیریت عملیات
تفکیک کالای خطرناک و سازگاری شیمیایی
مجاورت حلالهای دارای نقطه اشتعال پایین با مواد اکسیدکننده، یک سناریوی قطعی برای وقوع حادثه محسوب میشود. از ارکان اساسی طراحی ایمنی، میتوان به بهرهگیری از اتاقکهای مقاوم در برابر حریق جهت انبارش مایعات قابل اشتعال، استفاده از کابینتهای ایمنساز برای مقادیر محدود، و تعریف مناطق با طبقهبندی عدم حضور منابع احتراق اشاره نمود.
این تمهیدات، بهعنوان ستون فقرات سیستم پیشگیری از حریق در تأسیسات انبارداری عمل نموده و احتمال وقوع یا اشتعال اولیه آتش را بهطور معناداری کاهش میدهند. کلیه این ملزومات میبایست بهصورت رسمی در مستندات خطمشیهای انبارداری تدوین و بهطور دورهای روزآمد گردند. در این چارچوب، بهکارگیری قفسهبندیهای مناسب بهمنظور تفکیک و چیدمان ایمن مواد، نقشی حیاتی ایفا میکند و حتی در فرآیند انتخاب و خرید قفسه انباری نیز رعایت این اصول بنیادین ایمنی الزامی است.
این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه پرفروش ترین قفسه برای انباری خانگی و تجاری در سال ۱۴۰۳.
ایستگاههای شارژ لیفتراک و مدیریت هیدروژن
فرآیند شارژ باتریهای سرب-اسید، منجر به انتشار گاز هیدروژن میگردد که در محیطهای محصور و فضاهای با تهویه ناکافی، قابلیت تشکیل اتمسفر بالقوه انفجاری را داراست. لذا الزامات طراحی و بهرهبرداری از ایستگاههای شارژ، مستلزم رعایت ملاحظات ایمنی ویژهای میباشد. این الزامات شامل نصب و نگهداری سیستم تهویه مکانیکی با راندمان تأییدشده، اعمال ممنوعیت قطعی هرگونه منبع احتراق و شعلهآوری (از جمله استعمال دخانیات)، تجهیز محل به امکانات شستوشوی چشمی و دوش ایمنی اضطراری، و نیز اجرای کفپوش مقاوم در برابر نفوذ و خوردگی اسیدی است.
عدم رعایت این پروتکلها، حتی یک جرقه کوچک را قادر میسازد تا در شرایط بحرانی، محرک آتشسوزی یا انفجار در تأسیسات ذخیرهسازی گردد. در عمل، تحقق ایمنی در برابر حریق در چنین محیطهایی، در گرو توجه دقیق به جزئیات فنی و انسانی است: بهکارگیری کابلهای دارای عایق و اتصالات سالم، اجرای سیستم اتصال زمین (ارتینگ) مطابق با استانداردها، تعیین و کنترل مناطق بدون جرقه (Non-Sparking Zones) و نیز آموزش مستمر و مؤثر پرسنل عملیاتی.
اگر به این موضوع علاقه دارید، حتماً راهنمای خرید قفسه فروشگاهی – انتخاب بهترین قفسه فروشگاهی را بخوانید.
اگر سوالاتی دارید، مقاله 6 اشتباه در قفسه بندی راک که نباید مرتکب آنها بشوید به شما کمک خواهد کرد.
برای گسترش دانش خود، به مقاله افزایش ظرفیت انبار؛ نکات طلایی بهینهسازی فضای انبار سر بزنید.
یک روال عملیاتی ساده اما حیاتی، اجرای چکلیست پیش از آغاز هر شیفت کاری است. این چکلیست باید شامل بازرسی بصری و فنی کابلها و اتصالات، اطمینان از عدم انسداد و عملکرد مطلوب کانالهای تهویه، و بررسی وضعیت تابلوهای اخطار و هشدار (به ویژه در مورد ممنوعیت استعمال دخانیات) باشد.
سامانههای الکتریکی، بارگذاری و نگهداری پیشگیرانه
پنلهای الکتریکی با توزیع نامتوازن بار، کابلکشیهای مستهلک و اتصالات سست، کانونهای حرارتی (هات اسپات) ایجاد مینمایند. پایش دورهای حرارتی با استفاده از دوربینهای ترموویژن، بهکارگیری تابلوهای با درجه حفاظت (IP) متناسب با شرایط محیطی پرغبار، و نظارت بر مدیریت کابلهای متحرک در ساعات اوج مصرف، از جمله تدابیر پیشگیرانهای هستند که وقوع پنهان آتشسوزی در انبارها در بازههای زمانی با نظارت کاهشیافته را مهار میکنند. ترویج فرهنگ گزارشدهی رویدادهای نزدیک به وقوع (Near Miss)، سوخت بالقوه آتش را حذف نموده و سطح ایمنی در مقابل حریق در محیطهای انباری را ارتقاء میبخشد.
برای درک عمیقتر این موضوع، مطلب مراحل و هزینه راه اندازی ابزار فروشی: سرمایه لازم، هزینهها و نکات کلیدی را بخوانید.
مقاله پلانوگرام فروشگاه چیست؟ مهم ترین نکات در چیدمان اصولی فروشگاه منبع بسیار خوبی برای یادگیری بیشتر است.
خانهتکانی صنعتی: نظم، نظافت و مسیرهای تنفسی آبپاش
انبار منظم صرفاً یک مزیت زیباییشناختی نیست؛ بلکه یک ضرورت ایمنی است. حفظ فضای تخلیه مناسب در زیر آبپاشها، رعایت فاصله استاندارد بین تاج کالا و نازلهای اطفا، و پرهیز از انباشت کالا تا سطح سقف، از پیششرطهای عملکرد بهینه سامانه اطفای حریق میباشد. کارتنهای تغییر شکل یافته، پالتهای آسیبدیده و محمولههای ناهمگون در قفسهها، الگوی گسترش حریق را غیرقابل پیشبینی نموده و مسیر جریان آب را با اختلال مواجه میسازند.
در هر طرح جامع پیشگیری از حریق در انبار، اجرای یک چکلیست کنترل دقیق برای نظمدهی قفسهها و توالی چیدمان مواد الزامی است تا در صورت بروز آتشسوزی، چرخه مهار و کنترل به صورت مؤثر فعال گردد. شایسته است رعایت اصول چیدمان منظم قفسهها، به عنوان بخشی اساسی از پروتکلهای ایمنی انبار و یک شاخص کلیدی عملکرد برای تیم عملیات در نظر گرفته شود.
4. پاسخ عملیاتی به حادثه؛ از کشف تا بازگشت به کار
کشف اولیه و اعلام
در لحظات ابتدایی وقوع حریق، در صورت عملکرد بههنگام سامانههای تشخیص و اعلام و آگاهی تیمهای عملیاتی از وظایف محوله، شعلههای اولیه از طریق فعالسازی یک خاموشکننده دستی متناسب یا عملکرد خودکار سیستمهای اسپرینکلر مهار میگردد. تمرینهای دورهای، کانالهای ارتباطی شفاف و دسترسی بدون مانع به ادوات اطفای حریق، حلقه اتصال حیاتی میان راهبردهای پیشگیرانه و اقدامات کنترلی در مدیریت حریق در محیطهای انباری محسوب میشوند. این مانورها میبایست بهوضوح نحوه همافزایی بین کشف سریع حریق و تخلیه ایمن و فوری را به نمایش گذارند.
اطفای آغازین و حدود دخالت کارکنان
پرسنل مجاز به مقابله صرفاً با حریقهای محدود و در مراحل اولیه هستند؛ میبایست آموزشهای لازم جهت شناسایی و انتخاب خاموشکننده متناسب با کلاس حریق را فراگیرند و در صورتی که آتش گسترش یافت، بدون فوت وقت موضع را ترک نموده و دربهای دارای درجه مقاومت در برابر آتش را مسدود نمایند. مایعات قابل اشتعال، فلزات فعال و پیلهای الکتریکی مشتعل، محدودههای ممنوعه برای اطفاء دستی محسوب میشوند؛ تجاوز از این حدود مجاز، موجب تشدید و تعمیق حریق در محیط انبار گردیده و ایمنی در برابر آتشسوزی انبار را مخدوش میسازد. در پروتکل مداخله اولیه، میبایست خطتمایز میان قلمرو عملیاتی پرسنل و نقطه آغاز بهکارگیری تیمهای اطفاء تخصصی، به وضوح و بدون ابهام تعریف شده باشد.
همکاری با آتشنشانی و مدیریت اطلاعرسانی
وجود یک پرونده از پیش تدوینشده حاوی نقشههای جامع سیستمهای اعلام و اطفای حریق، موقعیت شیرهای کنترل اصلی، محل استقرار پمپها در موتورخانه و همچنین نقاط کلیدی دسترسی، امکان اتخاذ تصمیمات بهینه و سریع را برای واحدهای عملیاتی آتشنشانی فراهم میسازد. در مرحله پس از وقوع حادثه، ارائه گزارشهای شفاف، مستند و بهموقع به پرسنل سازمان، ذینفعان، مشتریان و رسانههای جمعی، نه تنها سطح اعتماد عمومی را حفظ مینماید، بلکه از گسترش گمانهزنیها و اخبار نادرست جلوگیری میکند. بهموازات این اقدامات، بازبینی دورهای مسیرهای دسترسی اختصاصی برای نیروهای امدادی و نیز بررسی و بهینهسازی الگوی چیدمان و انبارش، به منظور ارتقای سطح ایمنی در برابر خطر آتشسوزی در تأسیسات انباری ضروری است.
فصل ۷: سناریوهای کاربردی؛ از انبار کالای مصرفی تا شیمیایی
مراکز توزیع کالای مصرفی با قفسه بلند
در محیطهای انبارداری، اتخاذ تدابیر پیشگیرانه در برابر حریق مستلزم اعمال یک رویکرد سلسلهمراتبی و چندلایه است که نخستین گام آن، رعایت اصول نظمدهی و پاکیزگی در معابر، حفظ فاصله ایمن از تجهیزات اطفایی نظیر اسپرینکلرها و مدیریت اصولی پالتهای ساختهشده از مواد احتراقپذیر مانند چوب میباشد. با توجه به پدیده لایهبندی دود (Smoke Stratification) در فضاهای با ارتفاع سقف زیاد، بهکارگیری ترکیبی از کشندههای خطی (Linear Heat Detection) و سامانههای آشکارساز مبتنی بر نمونهبرداری هوایی (Air Sampling Detection Systems) بهعنوان راهکاری منطقی و کارآمد توصیه میگردد.
سیاستگذاری در حوزه بستهبندی و برچسبگذاری محمولهها باید به گونهای طراحی شود که تبادل جریان هوا در میان قفسهها دچار اختلال نشده و در صورت وقوع حریق، الگوی پاشش آب از سامانههای اطفا بهطور مستقیم و بدون مانع به کانون حریق برسد. علاوه بر این، مسیرهای دسترسی عملیاتی برای نیروهای آتشنشانی و همچنین نقاط قطع اضطراری جریان برق میبایست بهطور واضح علامتگذاری شده، روشنایی کافی داشته و در بازههای زمانی مشخص مورد بازرسی و کنترل دورهای قرار گیرند.
توصیه میشود به مطالعه مقاله راهنمای طریقه نصب قفسه پیچ و مهره ای انبار ادامه دهید.
انبار مواد شیمیایی و حلالها
برای مواد شیمیایی حلال و مایعات با قابلیت اشتعال بالا، استفاده از کابینتهای استاندارد ایمنی و محفظههای مجزا مجهز به سیستمهای تهویه مهندسیشده الزامی است. نشتهای جزئی نباید به عنوان پدیدهای عادی و قابل چشمپوشی تلقی گردند؛ هر مورد نشت، مستندی است که ضرورت بازبینی و اصلاح پروتکلهای نگهداری و جابجایی را نشان میدهد. با اعمال این سطح از انضباط عملیاتی، پیشگیری از حریق در انبار صرفاً یک شعار باقی نمیماند، بلکه به برنامهای پیشگیرانه تبدیل میشود که قادر است منابع احتراق بالقوه را پیش از شکلگیری و وقوع خنثی نماید.
ثبت نظاممند و تحلیل دادههای مرتبط با حوادث، حلقه بازخورد سیستم مدیریت ایمنی در برابر آتشسوزی انبار را تکمیل کرده و مسیر ارتقای مستمر و سیستماتیک رویههای ایمنی را هموار میسازد.
انبار باتری و کالاهای دارای انرژی ذخیرهشده
ذخیرهسازی کالاهای مجهز به باتری میبایست در چارچوب محدودههای تعیینشده، با رعایت سقف ظرفیت مجاز، تحت شرایط دمایی تنظیمشده و با نظارت تصویری مستمر صورت پذیرد. اعمال قرنظینه برای باتریهای معیوب یا آسیبدیده، بهکارگیری محفظههای فلزی مقاوم، استفاده از قفسهبندی صنعتی مناسب (راک) و رعایت فواصل جداسازی الزامی از سایر اقلام، نقش بسزایی در کاهش ریسک اشتعال و گسترش حریق ایفا میکند.
این دستورالعملها در عمل، حلقه اتصال حیاتی میان راهبردهای پیشگیرانه از حریق در محیط انبار و تدابیر ایمنی مقابله با آتشسوزی محسوب میشوند. ممیزیهای ادواری داخلی، تضمینکننده استمرار و انسجام این چرخه مدیریتی بوده و سیستم کنترل تغییرات، پایداری آن را در طول فرآیندهای توسعۀ پروژهها تضمین مینماید. همچنین، نگهداری و سرویس دورهای سیستمهای آبپاش (اسپرینکلر) و پمپهای آتشنشانی، به عنوان ستون فقرات نظام ایمنی در برابر حریق انبار، ضرورتی غیرقابل اغماض است.
جمعبندی و اقدامهای پیشنهادی
آتشسوزی در تأسیسات انباری یک رویداد غیرمترقبه محسوب میشود، لیکن تبعات آن از طریق تمهیدات مهندسی و مدیریتی قابلیت مهار و کنترل پیشاپیش را دارد. زمانی که طراحی مهندسی سیستمهای اعلام و اطفای حریق با سیاستهای تفکیک مواد خطرناک، استقرار سیستمهای تهویه مهندسیشده، آرایش منظم قفسهبندی، رعایت پروتکلهای نگهداری از سازههای قفسه فلزی و انضباط عملیاتی ادغام گردد، احتمال وقوع حادثه بهصورت چشمگیری تقلیل یافته و در صورت بروز، دامنه انتشار و میزان خسارات به حداقل ممکن محدود خواهد شد. بهمنظور آغاز فرآیند ارتقای ایمنی، مسیر اجرایی سهگانه ذیل پیشنهاد میگردد:
مرحله اول: انجام ممیزی شکاف (Gap Analysis) بین شرایط موجود و الزامات استانداردهای ایمنی و تدوین برنامه جامع پیشگیری از حریق در انبار مبتنی بر اولویتبندی اقدامات اصلاحی.
مرحله دوم: توسعه، مستندسازی و اجرای دورهای برنامه پاسخ به شرایط اضطراری (Emergency Response Plan)، ارائه آموزشهای نقشمحور و انجام مانورهای تخلیه جهت افزایش سطح آمادگی عملیاتی در مواجهه با آتشسوزی.
مرحله سوم: اجرای اقدامات اصلاحی فوری در نقاط با ریسک بالا نظیر ایستگاههای شارژ باتری، محفظههای نگهداری مواد قابل اشتعال و مسیرهای لولهکشی سیستمهای آبپاش (Sprinkler) تا در رویارویی با حریق، مجموعه از حداکثر تابآوری برخوردار باشد.
